เสาสะดือเมืองเชียงราย (Chiang Rai City Navel Pillar)

เสาสะดือเมืองเชียงราย

ณ วันพุธที่ ๑๗ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๕๙

เสาสะดือเมืองเชียงราย (เสาหลักเมือง) (Chiang Rai City Navel Pillar)

            ปัจจุบันตั้งอยู่ที่ : วัดพระธาตุดอยจอมทอง อำเภอเมืองเชียงราย จังหวัดเชียงราย

            เสาสะดือเมืองเชียงราย (เสาหลักเมือง) เป็นเครื่องหมายหรือสัญลักษณ์ของการก่อตั้งชุมชนและเมือง สำหรับจังหวัดเชียงรายจะเรียกเสาหลักเมืองว่า “เสาสะดือเมือง” จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ระบุว่า เมื่อครั้งการสร้างเมืองครั้งแรกใช้คำว่า "เสาสะดือเมือง" ไม่ใช้คำว่า “เสาหลักเมือง”

           เสาสะดือเมืองเชียงรายแห่งนี้ สร้างขึ้นในปี พุทธศักราช ๒๕๓๐ เนื่องในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี จักรีนฤบดินทร สยามินทราธิราชบรมนาถบพิตร (รัชกาลที่ ๙) ทรงเจริญพระชนมพรรษาครบ ๖๐ พรรษา หรือ  ๕ รอบ และเป็นการรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของพญามังรายมหาราช ผู้ทรงสร้างเมืองเชียงราย เนื่องในวโรกาสการเฉลิมฉลองการสร้างเมืองเชียงรายครบ ๗๒๕ ปี โดยนายอร่าม เอี่ยมอรุณ ผู้ว่าราชการจังหวัดในขณะนั้นได้เป็นแม่งานร่วมกับหน่วยงานราชการ เช่น สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ องค์กรภาคประชาชน ภาคเอกชน และรัฐบาลเยอรมัน

           ลักษณะของเสาสะดือเมืองเชียงราย สร้างขึ้นโดยยึดตามรูปแบบเสาใจกลางบ้านของชาวไทลื้อ  ซึ่งตั้งถิ่นฐานอยู่ในเขตอำเภอเทิง อำเภอเชียงของ อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย  ซึ่งปกติเสาใจกลางบ้านของชาวไทลื้อจะสร้างด้วยไม้ แต่เสาสะดือเมืองเชียงรายเป็นเสาหิน ซึ่งสร้างจากหินชั้นดีจากจังหวัดตาก ทั้งนี้เพื่อความคงทนถาวร โดยบริเวณที่ตั้งเสาสะดือเมืองแห่งนี้เรียกว่า “ดอยจอมทอง” ซึ่งตามประวัติศาสตร์กล่าวว่า “พญามังรายได้เสด็จมาหาตามช้างของพระองค์ซึ่งหนีเตลิดมา เมื่อพระองค์ได้ทรงพบว่า  สถานที่แห่งนี้มีชัยภูมิเหมาะสมในการสร้างบ้านเมือง จึงโปรดให้สร้างเมืองเชียงรายขึ้น”

            เสาสะดือเมืองเชียงราย สร้างในรูปแบบศิลปะขอม  แบบพนมบาแกง โดยยึดตามรูปแบบสมมติของจักรวาล หันหน้าไปสู่ทิศตะวันออก บริเวณด้านนอกสุดเป็นคูน้ำเหมือนในจักรวาล  ลานดินถัดจากคูน้ำหมายถึงแผ่นดิน  ลานด้านในยกเป็นชั้น ๆ จำนวน  ๖  ชั้น เปรียบเสมือนสวรรค์ทั้ง  ๖  ชั้น ในกามภูมิ ประกอบด้วยชั้นจาตุมหาราชิกา ดาวดึงส์ ยามะ ดุสิต นิมมานรตี และปรนิมมิตสวัตตี ตามลำดับ โดยแต่ละชั้นจะมีร่องน้ำคั่นกลาง เหมือนปัญจมหานที ได้แก่ คงคา ยมุนา อจิรวดี สรภู และมหิ ไหลลดหลั่นกันลงสู่พื้นดิน  ชั้นในสุดยกเป็น ๓ ชั้น หมายถึงรูปภูมิ อรูปภูมิ และนิพพาน ตัวเสาสะดือเมือง ตั้งโดดเด่นดั่งเขาพระสุเมรุอยู่บนฐานสามเหลี่ยมยกพื้นสูง ซึ่งเปรียบเสมือนตรีกูฏบรรพต หรือผา ๓ เส้า มีเสาบริวารล้อมรอบจำนวน ๑๐๘ ต้น 
              โดยตัวเสาสะดือเมืองมีขนาดใหญ่เท่ากับ ๕ กำพระหัตถ์ของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี จักรีนฤบดินทร สยามินทราธิราชบรมนาถบพิตร (รัชกาลที่ ๙) ซึ่งเป็นไปตามคติความเชื่อของล้านนาโบราณที่จะต้องสร้างเสาสะดือเมืองให้มีขนาดใหญ่เท่ากับ ๕ กำพระหัตถ์ และมีความสูงเท่ากับส่วนสูงของพระวรกายของพระมหากษัตริย์

               เสาสะดือเมืองเชียงรายและเสาบริวารแกะสลักจากหิน โดยฝีมือของนายสิงห์คำ สมเครือ ช่างฝีมือชาวพะเยา ปัจจุบันเสาสะดือเมืองเชียงราย นอกจากเป็นสถานที่รำลึกถึงการสร้างเมืองเชียงรายแล้ว ยังเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญแห่งหนึ่งของจังหวัดเชียงราย

                 บริเวณข้างเสาสะดือเมืองเชียงราย เป็นที่ตั้งของวัดพระธาตุดอยจอมทอง

และเชิงบันไดทางขึ้นไปสู่เสาสะดือเมืองด้านขวามือ มีสิ่งก่อสร้างขนาดย่อมตั้งอยู่ เรียกว่า “กรุวัฒนธรรมเชียงราย” ซึ่งก่อสร้างขึ้นเมื่อวันที่ ๑๙ มกราคม พุทธศักราช ๒๕๔๔  เพื่อเก็บร่องรอยและหลักฐานทางวัฒนธรรมร่วมสมัยปัจจุบัน ซึ่งกรุวัฒนธรรมเชียงรายนี้จะทำการขุดขึ้นมาอีกครั้งเมื่อมีอายุครบ ๑๐๐ ปี หรือในวันที่ ๑๙  มกราคม พุทธศักราช ๒๖๔๔

กรุวัฒนธรรมเชียงรายนี้จะทำการขุดขึ้นมาอีกครั้ง
เมื่อมีอายุครบ ๑๐๐ ปี
หรือในวันที่ ๑๙  มกราคม พุทธศักราช ๒๖๔๔

 

ป้ายบอกทางไปเสาสะดือเมืองเชียงราย
ที่อยู่ในตัวเมืองจังหวัดเชียงราย

บันไดทางขึ้นทิศเหนือไปกราบสักการะเสาสะดือเมืองเชียงราย

บันไดทางขึ้นทิศตะวันออกไปกราบสักการะเสาสะดือเมืองเชียงราย

จุดธูปเทียนกราบสักการะเสาสะดือเมืองเชียงราย

เสาสะดือเมืองเชียงรายเป็นเสาหิน
สร้างจากหินชั้นดีจากจังหวัดตาก เพื่อความแข็งแรงคงทนถาวร 

เสาสะดือเมืองเชียงรายสร้างในรูปแบบศิลปะขอม  แบบพนมบาแกง

เสาสะดือเมืองเชียงราย : โดยตัวเสาสะดือเมือง
มีขนาดใหญ่เท่ากับ ๕ กำพระหัตถ์
ของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี
จักรีนฤบดินทร สยามินทราธิราชบรมนาถบพิตร (รัชกาลที่ ๙)
ซึ่งเป็นไปตามคติความเชื่อของล้านนาโบราณ
ที่จะต้องสร้างเสาสะดือเมืองให้มีขนาดใหญ่เท่ากับ ๕ กำพระหัตถ์
และมีความสูงเท่ากับส่วนสูงของพระวรกายของพระมหากษัตริย์

เสาสะดือเมืองเชียงราย สร้างในรูปแบบศิลปะขอม  แบบพนมบาแกง
โดยยึดตามรูปแบบสมมติของจักรวาล หันหน้าไปสู่ทิศตะวันออก
บริเวณด้านนอกสุดเป็นคูน้ำเหมือนในจักรวาล 
ลานดินถัดจากคูน้ำหมายถึงแผ่นดิน 
ลานด้านในยกเป็นชั้น ๆ จำนวน  ๖  ชั้น เปรียบเสมือนสวรรค์ทั้ง  ๖  ชั้น
โดยแต่ละชั้นจะมีร่องน้ำคั่นกลาง เหมือนปัญจมหานที
ไหลลดหลั่นกันลงสู่พื้นดิน 
ชั้นในสุดยกเป็น ๓ ชั้น หมายถึงรูปภูมิ อรูปภูมิ และนิพพาน
ตัวเสาสะดือเมือง ตั้งโดดเด่นดั่งเขาพระสุเมรุอยู่บนฐานสามเหลี่ยมยกพื้นสูง
ซึ่งเปรียบเสมือนตรีกูฏบรรพต หรือผา ๓ เส้า มีเสาบริวารล้อมรอบจำนวน ๑๐๘ ต้น

เสาสะดือเมืองเชียงราย

เสาสะดือเมืองเชียงรายและเสาบริวารแกะสลักจากหิน
โดยฝีมือของนายสิงห์คำ สมเครือ ช่างฝีมือชาวพะเยา

หลักหินอ่อนแกะสลักบอกเล่าเรื่องราวความเป็นมา
เสาสะดือเมืองเชียงราย

พระธาตุดอยจอมทอง จังหวัดเชียงราย
บริเวณทิศเหนือของเสาสะดือเมืองเชียงราย

กล่องร่วมทำบุญสรงน้ำพระธาตุ และยกช่อฟ้า
วัดพระธาตุดอยจอมทอง จังหวัดเชียงราย
ในวันจันทร์ที่ ๒๒ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๕๙
เวลา ๐๙.๐๐ น.
ตรงกับวันขึ้น ๑๕ ค่ำเดือน ๓ (วันมาฆบูชา)